แร่ยิปซัม คืออะไร แล้วมีกี่ชนิด ค้นพบได้ที่ไหนบ้าง

ชื่อแร่ มาจากภาษากรีก เป็นชื่อแร่โดยเฉพาะพวกแร่ที่เกี่ยวกับปูน

-แร่ยิปซัมชนิด Satin Spar มีเนื้อเป็นเสี้ยนๆ มีความวาวคล้ายใยไหม

-แร่ยิปซัมชนิด Selenite มีเนื้อเป็นแผ่นบางโปร่งใส ไม่มีสี

-แร่ยิปซัมชนิด Alabaster มีเนื้อเป็นมวลเมล็ดอัดแน่น สีขาว

 

 

คุณสมบัติทางฟิสิกส์ – รูปผลึกระบบโมโนคลินิก ผลึกมีลักษณะเป็นแท่งแบนปลายแหลมทั้งสองข้าง อาจเกิดเป็นรูปผลึกแผด มีรอยแยกแนวเรียบ 3 แนวต่างกัน แต่ที่ชัดเจนมีแนวเดียวจนทำให้แตกเป็นแผ่นๆ รอยแตกอีกแนวอาจเป็นรูปเว้าโค้งแบบก้นหอย หรือแตกเป็นเสี้ยนๆ ความแข็งตามมาตรของโมร์(Moh’s scale) เท่ากับ 2 เป็นแร่ตัวหนึ่งในมาตรของโมร์ ถ.พ. 2.30 ความวาวคล้ายแก้ว หรือวาวคล้ายมุก คล้ายไหม ไม่มีสี หรือสีขาว เทา หรือมีสีเหลือง แดง น้ำตาลอ่อนจนถึงน้ำตาลแก่ เนื้อโปร่งใสจนถึงโปร่งแสง

คุณสมบัติทางเคมี – สูตรเคมี CaSO₄.2H₂O มี CaO 32.6 % SO₃ 46.5 % มี น้ำ (H₂O) 26.9% หลอมตัวขั้นที่ 3 ละลายในกรดเกลือเจือจางร้อน

ลักษณะเด่นและวิธีการตรวจ – อ่อนเล็บขูดเข้าเป็นรอยเนื่องจากเล็บมีความแข็งประมาณ 2.5 มีรอยแยกเรียบสมบูรณ์ 3 ทาง ละลายในกรดเกลือเจือจางที่ร้อน

การกำเนิด –เกิดจากการตกตะกอนของน้ำทะเล เนื่องจากน้ำทะเลระเหยตัวออกไปจึงมีการสะสมตัวเป็นชั้นๆเหมือนเกลือหิน นอกจากนี้ยังพบเกิดอยู่ร่วมกับแร่ที่เกิดจากน้ำร้อนอื่นๆ เช่นในสายแร่ทองคำ สังกะสี ตะกั่ว และทองแดงเป็นต้น

แหล่ง – ในประเทศไทยพบและมีการทำเหมืองที่จังหวัดพิจิตร อำเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค์ อำเภอทุ่งใหญ่ และอำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช อำเภอนาสารและอำเภอเวียงสระ จังหวัดสุราษฎร์ธานี ที่พบแหล่งแต่ยังไม่มีการผลิตพบที่จังหวัดเลย ปริมาณสำรองแร่ยิปซัมในประเทศไทย มีทั้งหมดประมาณ 200 ล้านตัน

• – ต่างประเทศพบมากที่ประเทศ แคนนาดา สหรัฐอเมริกา จีน อิหร่าน เม็กซิโก ฝรั่งเศส ออสเตรเลีย อินเดีย อิตาลี โปแลนอียิป สเปน และสหราชอาณาจักร

ประโยชน์ ใช้ทำปูนปลาสเตอร์ เป็นส่วนผสมทำปูนซีเมนต์เพื่อให้ปูนแข็งตัวช้า ใช้ทำปุ๋ยและปรับสภาพดิน ทำชอล์คเขียนกระดาน ทำแป้งนวล ยิปซั่มชนิดซาตินสปาร์และอลาบาสเตอร์นำมาแกะสลักหรือใช้ทำเครื่องประดับเพราะมีเนื้ออ่อนง่ายต่อการแกะสลัก

 

ประเทศผู้ผลิตแร่ยิปซัมที่สำคัญในปีพ.ศ.2545

ประเทศ	ปริมาณการผลิต(ตัน)
สหรัฐอเมริกา	16,100,000
อิหร่าน	11,000,000
แคนนาดา	8,600,000
สเปน	7,500,000
จีน	6,800,000
เม็กซิโก	6,300,000
ญี่ปุ่น*	5,800,000
ไทย	6,100,000
ฝรั่งเศส	4,500,000
ออสเตรเลีย	3,800,000
อินเดีย	2,300,000
อิตาลี	1,300,000
โปแลน	1,200,000
อียิป	1,900,000
สหราชอาณาจักร	1,500,000
ประเทศอื่นๆ	18,300,000
รวม	103,000,000

 

 

หมายเหตุ *ผลผลิตยิปซัมที่ประเทศญี่ปุ่นส่วนใหญ่เป็นยิปซัมสังเคราะห์ผลิตจากผลพลอยได้ของโรงกลั่นน้ำมันปิโตรเลียม โดยการนำซัลเฟอร์ไดออกไซด์จากโรงกลั่นน้ำมันไปผสมกับหินปูนบดละเอียดได้เป็นยิปซัมสังเคราะห์